Πώς να αντιμετωπίσετε την εργασιακή εξουθένωση (burn out)

Ναταλία Κακούρου, MSc
Σύμβουλος Σταδιοδρομίας

 Η κούραση και τα υψηλά ποσοστά άγχους σχετικά με τη δουλειά είναι συνηθισμένο φαινόμενο για αρκετούς εργαζόμενους σήμερα καθώς οι συνθήκες εργασίας χαρακτηρίζονται από έντονο ανταγωνισμό, ανασφάλεια, υψηλές απαιτήσεις και μεγάλο φόρτο εργασίας.

Όταν, όμως, τα υψηλά επίπεδα άγχους εκδηλώνονται για μεγάλα χρονικά διαστήματα και συνδυάζονται με υπερβολική συναισθηματική, σωματική και πνευματική κούραση, με απώλεια ενδιαφέροντος, με αμφιβολίες σχετικά με την αξία της δουλειάς μας και την αίσθηση ότι δεν έχουμε κάτι άλλο πλέον να προσφέρουμε, τότε μάλλον βιώνουμε το «σύνδρομο της εργασιακής εξουθένωσης» (burn out).

Στη συνέχεια του άρθρου αναλύονται οι παράγοντες που προκαλούν την υπερκόπωση,  οι τύποι εργαζομένων που είναι πιο επιρρεπείς σε αυτήν, τα συμπτώματα,αλλά και τρόποι αντιμετώπισής του.

Συμπτώματα
Πώς μπορείτε να καταλάβετε αν πάσχετε από εργασιακή εξουθένωση (burn out) και δεν είναι απλά άλλη μία κουραστική περίοδος; 

Τα συμπτώματα της είναι παρόμοια με αυτά της απλής κούρασης, αλλά εκδηλώνονται σε πιο ακραία μορφή. 

Στη συνέχεια, παρατίθενται ενδεικτικά κάποιες ερωτήσεις που θα σας βοηθήσουν να διερευνήσετε αν πάσχετε από το σύνδρομο «burn out».

•    Έχετε αμφιβολίες για την αξία της δουλειάς σας;  
•    Νιώθετε συνέχεια εξαντλημένες και ότι δεν έχετε ενέργεια να κάνετε τίποτα;  
•    Έχετε μία τάση να αναβάλλετε τις υποχρεώσεις σας;
•    Δε μπορείτε να συγκεντρωθείτε στη δουλειά σας;
•    Έχετε αποκτήσει αγενή συμπεριφορά ή δεν έχετε πια την ίδια υπομονή να αντιμετωπίσετε τους συνεργάτες και τους πελάτες σας;  
•    Έχετε τάση να απομονώνεστε όλο και περισσότερο;
•    Μειώνεται όλο και περισσότερο το ενδιαφέρον σας για τη δουλειά σας;  
•    Νιώθετε ότι πρέπει να «σύρετε» τον εαυτό σας για να έρθετε στη δουλειά;  
•    Παρουσιάζετε διάφορους σωματικούς πόνους;
•    Έχετε αλλάξει ρυθμούς στη διατροφή ή τον ύπνο σας;  
•    Έχετε την τάση να καταφεύγετε στο φαγητό, ποτό ή άλλες ουσίες για να νιώσετε καλύτερα;

Αν έχετε απαντήσει σε όλα ναι ή σε κάποια από αυτά, ενδεχομένως βιώνετε εργασιακή υπερκόπωση και θα χρειαστεί να λάβετε μέτρα για την αντιμετώπιση της και ενδεχομένως, σε κάποιες περιπτώσεις χρειαστείτε βοήθεια από ειδικό.

Παράγοντες που προκαλούν την εργασιακή εξουθένωση (burn out)
 
Η εργασιακή εξουθένωση (burn out) μπορεί να οφείλεται σε ποικίλους παράγοντες,  μέσα από το χώρο εργασίας, που δημιουργούν στο άτομο συναισθήματα κόπωσης, δυσφορίας και αρνητισμού απέναντι στη δουλειά του. 

Σε αυτούς συμπεριλαμβάνονται ενδεικτικά οι υπερβολικές ευθύνες και το εξαντλητικό ωράριο εργασίας, οι δυσχερείς σχέσεις μέσα στο χώρο εργασίας, η έλλειψη ελέγχου του ατόμου σε παράγοντες σχετικούς με τη δουλειά του, η αδιάκοπη εργασία ή η συνεχής ενασχόληση με ένα αντικείμενο που δεν εξάπτει το ενδιαφέρον του ατόμου ή δε συμβαδίζει με τις ικανότητες και τις προτιμήσεις του, η έλλειψη αναγνώρισης και επιβράβευσης της δουλειάς είτε σε οικονομικό είτε σε ηθικό πλαίσιο, η απουσία καθορισμένων εργασιακών προσδοκιών και η ανασφάλεια σε σχέση με τη δουλειά και το εργασιακό μέλλον.

Τύποι εργαζομένων και κατηγορίες ανθρώπων που είναι πιο επιρρεπείς στο σύνδρομο «burn out»
 
Αν και μπορεί να παρουσιαστεί σε εργαζόμενους από διάφορες επαγγελματικές κατηγορίες, εντούτοις υπάρχουν συγκεκριμένοι εργασιακοί χώροι στους οποίους έχει παρατηρηθεί αυξημένη συχνότητα εμφάνισης του συγκεκριμένου φαινομένου. Τα εργασιακά περιβάλλοντα στα οποία αυξάνονται οι πιθανότητες εμφάνισης του φαινομένου είναι εκείνα στα οποία οι εργαζόμενοι έρχονται περισσότερο σε επαφή με κόσμο, όπως για παράδειγμα ο χώρος της υγείας και της παροχής κοινωνικών υπηρεσιών.
 
Πέραν των επαγγελματικών παραγόντων υπάρχουν και κάποια χαρακτηριστικά προσωπικότητας που μπορούν να συμβάλλουν στην εμφάνιση του φαινομένου της εργασιακής εξουθένωσης.

Άτομα που έχουν πολύ υψηλές απαιτήσεις από τον εαυτό τους, αναλαμβάνουν περισσότερες ευθύνες και εργάζονται σε έντονα ωράρια, ταυτίζουν την επαγγελματική με την προσωπική επιτυχία, νιώθουν έντονη την ανάγκη για αναγνώριση με αποτέλεσμα να μην μπορούν να αρνηθούν και να επωμίζονται πληθώρα εργασιακών υποχρεώσεων έχουν περισσότερες πιθανότητες να αντιμετωπίσουν κάποια στιγμή εργασιακή εξάντληση στη διάρκεια της σταδιοδρομίας τους.
 

Τρόποι αντιμετώπισης

 •    Ένα πρώτο βήμα για την αντιμετώπιση της εργασιακής υπερκόπωσης είναι να αναγνωρίσετε έγκαιρα τα συμπτώματα της, να αποδεχτείτε το πρόβλημα και να προσπαθήσετε να εντοπίσετε και να επιλύσετε τους παράγοντες που την προξενούν ή να βρείτε τρόπους εκτόνωσης τους.  

•    Επιπλέον, μάθετε να θέτετε τις εργασιακές σας προσδοκίες σε ένα ρεαλιστικό πλαίσιο και να αποδέχεστε ότι οι αποτυχίες και τα λάθη είναι και αυτά μέσα στο πρόγραμμα.

 •    Πέραν της ρεαλιστικής στοχοθέτησης, θα χρειαστεί να επαναξιολογήσετε το χρόνο που αφιερώνετε στη δουλειά σας σε σχέση με αυτόν που αφιερώνετε στον εαυτό σας και στους δικούς σας ανθρώπους. Αν υπάρχει μεγάλη δυσαναλογία ανάμεσα τους, θα χρειαστεί να αναδιαμορφώσετε το πρόγραμμα και τις προτεραιότητες σας, εντάσσοντας σε αυτό χρόνο αφιερωμένο σε δραστηριότητες που σας ενδιαφέρουν, στην άσκηση, την ξεκούραση και την επαφή με τα αγαπημένα σας πρόσωπα. Με αυτόν τρόπο θα εκτονώσετε το άγχος σας, θα «γεμίσετε» τις μπαταρίες σας και θα βελτιωθεί η αντιμετώπιση σας απέναντι στη δουλειά.  

 •    Σημαντικό όπλο για την καταπολέμηση του έντονου άγχους που συνδυάζεται με την υπερκόπωση είναι η σωστή διαχείριση του χρόνου σας. Η αναλυτική καταγραφή των υποχρεώσεων και των προθεσμιών και η όσο πιο πιστή τήρηση του χρονοδιαγράμματος θα σας βοηθήσουν να είστε συνεπείς απέναντι σε ότι σας έχει ανατεθεί χωρίς να φτάνετε στα όρια της υπερκόπωσης. Επιπρόσθετα, για να διατηρείτε τις ισορροπίες σας αλλά και να μη συνδέετε το όνομα σας με ασυνέπεια στα μάτια των συνεργατών και προϊσταμένων σας χρειάζεται να μάθετε να αρνείστε να αναλάβετε επιπλέον υποχρεώσεις όταν βλέπετε ότι δεν υπάρχει χρόνος να τις φέρετε εις πέρας.

•    Μη διστάσετε να ζητήσετε βοήθεια του οικογενειακού ή συναδελφικού σας περιβάλλοντος σε περίπτωση που τη χρειάζεστε, αποφύγετε την απομόνωση και μη διστάσετε, εφόσον θεωρείτε πως είναι απαραίτητο, να συζητήσετε ακόμα και με τον προϊστάμενο σας σχετικά με ζητήματα της δουλειάς ή σχετικά με τις τρέχουσες προθεσμίες.  

•    Αν παρόλα αυτά εξακολουθείτε να αισθάνεστε ότι τα συμπτώματα δεν υποχωρούν και ότι δεν μπορείτε να αντιμετωπίσετε μόνες σας την κατάσταση με αποτελεσματικό τρόπο, ίσως χρειαστεί να συμβουλευτείτε κάποιο ειδικό.  

Κλείνοντας, να θυμάστε ότι η προστασία του εαυτού μας και η κάλυψη των προσωπικών μας αναγκών σε οργανικό, συναισθηματικό και κοινωνικό επίπεδο αποτελούν πρωταρχικούς παράγοντες για την προσωπική και εργασιακή μας ευημερία.

  
Πηγή : fe-mail